DEFINICION
Skolioza përkufizohet si një deformim kompleks tre-dimensional rrotullues i kolonëS vertebrale dhe trungut.
Shfaqet në individë të shëndetshëm dhe mund të progresojë në lidhje me faktorë në periudhën e rritjes së menjëherëshme ose më vonë.
Termi skoliozë(nga rrënja skolios që do të thotë “e lakuar ose e shtrembër”),u përdor për herë të parë nga mjeku Galen në vitin 130-200 (pas Krishtit).
Tredimensionale do të thotë ndryshim në tre planet e lëvizjes:
1.Plani frontal ose koronal
Nëse kolona nuk është e drejtë, por shfaq një kurbë në njërën anë.
2.Plani aksial ose horizontal
Brinjët në njërën anë të trupit dalin më shumë sesa në anën tjetër.
3.Plani sagital ose longitudinal (kifoza,lordoza)
EPIDEMIOLOGJIA
Prevalenca në popullatën e përgjithshme është 2% – 3%.
ETIOLOGJIA
15-20% etiologji e njohur (kongenitale,neuromuskulare,mezenkimale,degjenerative)
80-85% etiologji e panjohur
DIAGNOZA
Diagnoza e hershme e skoliozës është e vështirë për shkak të mungesës së dhimbjes si simptomë kryesore.
Ekzaminimi fizik
1.Vëzhgim gjatë qëndrimit në këmbë në pozicione të ndryshme
2.Vëzhgim gjatë përkuljes(Testi Adam)
Testi Adam Pozitiv:
Lakim anësor i kolonës vertebrale
Gungë në pjesën konvekse të kurbës
Ndërprerja e kurbës normale të përkuljes
3.Matja me skoliometer (ATR). Skoliometri është një mënyrë vlerësimi e cila mat këndin e rrotullimit të trungut.
ATR (Angle of Trunk Rotation) prej të paktën 5° mund të jetë një indikator për skoliozën.
!!! Një rezultat negativ nëpërmjet skoliometrit mund të tregojë një kënd më të ulët se 5°, por këndi i vërtetë i Cobb-it mund të jetë mesatar ose i rëndë. Prandaj, një imazh me rreze X është i nevojshëm për të konfirmuar skoliozën.
Kriteret diagnostike radiologjike për skoliozën janë:
- +Testi Adam
- +Matja me skoliometër (rrotullimi vertebrës)
- Pjerrësia anësore e kolonës vertebrale
- I gjithë trupi anon në njërën anë
- Ndryshime në shtrirjen normale të kolonës vertebrale
TRAJTIMI KONSERVATIV
OBSERVIM
•Monitorim cdo 3-6 muaj
•Moshë e vogël në varësi të fazës së zhvillimit të kockave
•Kur ka rrezik tëulët të progresionit
•Këndi Cobb-it (<15-25)
•Merren parasysh faktorët prognostikë
•Jo gjithmonë presim rrezet X cdo 3-6 muaj për te parë nëse skolioza është përkeqësuar
USHTRIME FIZIOTERAPEUTIKE SPECIFIKE
•Këndi Cobb-it (15-25 gradë) Risser (0-3)
•KëndiCobb-it (25-40 gradë) Risser (4-5)
•Ne varësi të faktorëve prognostikë
•Adulte që kanë dhimbje (>45 grade) dhe refuzojnë kirurgjine
•Adoleshentë që mbajnëkorse
•Pas ndërhyrjeve kirurgjikale
KORSE DHE USHTRIME FIZIOTERAPEUTIKE SPECIFIKE
•Rrezik te larte te progresionit (60%)
•Kendi Cobb-it (>25-45) Risser (0-3)
•Kendi Cobb-it (>35) Risser (4) 2 vite pas ciklit menstrual
•Risser (4-5) ne shume pak raste
Kujdes!!
Ushtrimet nuk janë zevendesim per vendosjen e korses te pacientet tek te cilet kjo kerkohet.
TRAJTIMI KIRURGJIKAL
Sistemi ApiFix
Procedura ApiFix® eshte nje trajtim kirurgjikal i cili u ofron pacientëve një opsion më pak invaziv,duke rujtur lëvizjen për të arritur korrigjimin e kurbës.
Indikacionet zyrtare për trajtimin me ApiFix janë:
Skolioze idiopatike adoleshente
Këndi Cobb-it 35-60 gradë,
Lenke 1 (skolioza torakale me kurbature te vetme )
Lenke 5 (skolioza torako-lumbare;lumbare majore)
Skolioza me fillim te hershem (>6 vjec;deri ne 75 grade)
Kur deformimi eshte fleksibel
Kundërindikacionet
Cdo skolioze qe nuk përfshihet në indikacionet
Skolioza jo-idiopatike (neuromuskulare)
Kifoza torakale >55 grade
Semundje tumorale
Deficite neurologjike
Kushte patologjike të kockave (osteopenia,osteomalacia)
Alergjite ndaj metaleve
Shtatzenia
Paciente me stimulues kardiak
Trajtimi kirurgjikal (Fusion Spinal)
Trajtimi kirurgjikal është opsioni i zgjedhur vetëm për rastet e skoliozës së rëndë, atëherë kur trajtimi i duhur konservativ, duke përfshirë korsen dhe ushtrimet specifike nuk kane arritur të parandalojnë përkeqësimin e skoliozës.
Indikime
Skolioza >45 gradë (femijët që janë ende në zhvillim)
Skolioza >50 gradë (adulte)
Vendimi për nderhyrje kirurgjikale nuk bazohet vetëm në madhësinë e këndit te Cobb-it, por edhe në cilësinë e jetës së pacientit !!!
Pacientët me këndin e Cobb-it me më shumë se 50 gradë mund të përfitojnë nga trajtimi konservativ duke ruajtur një cilësi të mirë të jetës dhe duke jetuar një jetë relativisht normale edhe përkundër pranisë së skoliozës,pa nevojen për operacion kirurgjikal.
Operacioni nuk është gjithmonë opsioni, pasi ka raste me skoliozë të madhe që nuk shkaktojnë probleme dhe raste ku operacioni është i nevojshëm për të ndaluar përparimin e skoliozes. Kirurgu duhet të informojë pacientin për përfitimet dhe rreziqet e operacionit në mënyrë të detajuar dhe objektive.
Kunderindikime
Cikatrice të gjera epidurale,arachnoiditis
Infeksioni i shtyllës kurrizore
Rrënjët nervore të bashkuara (pengojnë hyrjen në hapësirën e diskut)
Pacientët me osteoporozë
Sëmundje vaskulare periferike të rënda
Mungesa e veshkes në anën e ekspozimit
Spondilolisteza degjenerative e shkallës së lartë
Stenozë e rëndë e kanalit qendror
VBT (Vertebral body tethering)
Lidhja e trupit vertebral (VBT) është një trajtim kirurgjikal për skoliozën idiopatike tek fëmijët në rritje.Ky trajtim ndryshon rritjen e kolonës vertebrale duke e lejuar të vazhdojë të rritet gjatë këtij trajtimi. Gjatë operacionit arrihet korrigjimi i pjesshëm i skoliozës, ndërsa gjate rritjes së fëmijës, rritja më e shpejtë nga pjesa konkave në krahasim me pjesën konvekse e sjell automatikisht kolonën në korrigjim më të madh.
Indikimet
»Skolioza idiopatike
»Skolioza <65 gradë
»Mosha 8-16 vjeç
»Risser 0-3
Kundërindikime
»Është arritur pjekuria skeletore
»Skolioza 45-65 gradë
»Kifoza > 50 gradë
»Kirurgjia e mëparshme e kolones vertebrale
»Sëmundje metabolike e kockave
»Semundje neurologjike
»Sëmundje themelore kardiake ose pulmonare
RASTE KLINIKE
Trajtimi konservativ me korse dhe ushtrime fizioterapeutike specifike (PSSE-Schroth).
Trajtimi konservativ i skoliozës idiopatike adoleshente.Ndjekur me korse dhe ushtrime fizioterapeutike specifike(PSSE-Schroth).
Trajtimi konservativ i skoliozës idiopatike adoleshente.Ndjekur me ushtrime fizioterapeutike specifike (PSSE-Schroth).
Trajtimi konservativ i skoliozës idiopatike adoleshente.Ndjekur me korse dhe ushtrime fizioterapeutike specifike(PSSE-Schroth).
Trajtimi konservativ i skoliozës idiopatike adoleshente.Ndjekur me korse dhe ushtrime fizioterapeutike specifike(PSSE-Schroth).
Trajtimi konservativ i skoliozës ne moshen adulte. Ndjekur me ushtrime fizioterapeutike specifike (PSSE-Schroth).
Korrektim sinjifikant I skoliozës idiopatike adoleshente,nëpërmjet metodës PSSE-Schroth the korses (dizenjuar sipas parimeve të korrektimit të metodës PSSE-Schroth)..
Përmirësim i skoliozës torakale nga 31 grade në 11 gradë.
Përmirësim i skoliozës lumbare nga 41 gradë në 16 gradë.